Jubileuszowo o etyce
Z okazji 15-lecia utworzenia samorządu zawodowego inżynierów budownictwa Polska Izba Inżynierów Budownictwa zorganizowała ogólnopolską konferencję „Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa – fundamentem zaufania społecznego”. Jubileuszowe wydarzenie odbyło się 16 marca w Warszawskim Domu Technika NOT.
Cały proces inwestycyjny opatrzony jest stosownymi przepisami prawa, wytycznymi, normami i rozporządzeniami. Ale nad wszystkim góruje zasada bardziej ogólna. Wynika ona z faktu, że jesteśmy – my, inżynierowie – zawodem zaufania publicznego. Każdy, kto zwraca się do nas z problemem, ma prawo oczekiwać, że odpowiedź będzie udzielona w jak najlepszej wierze, według aktualnego stanu wiedzy i w zgodzie z naszym Kodeksem Zasad Etyki Zawodowej – mówił prezes PIIB mgr inż. Andrzej Roch Dobrucki, otwierająckonferencję „Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa – fundamentem zaufania społecznego”.
Na konferencję przybyli m.in. minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk, wiceminister Tomasz Żuchowski, przewodniczący sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Stanisław Piotrowicz, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Infrastruktury Stanisław Żmijan oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego Jacek Szer, a także przedstawiciele wielu samorządów zawodowych, szkół wyższych i organizacji z branży budowlanej. Kujawsko-Pomorską OIIB reprezentowali: dyrektor Biura KUP OIIB mgr inż. Renata Staszak, zastępca przewodniczącego Okręgowej Rady mgr inż. Włodzimierz Miklas, przewodniczący Okręgowej Komisji Kwalifikacyjnej mgr inż. Jacek Kołodziej, wiceprzewodniczący OKK inż. Wojciech Klatecki, przewodniczący Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego mgr inż. Błażej Janiszewski, Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej inż. Krzysztof Dudek.
„Etyka, głupcze”
– Głęboki kryzys Zachodu wziął się z pychy i wiary w to, że możemy odrzucić powinności etyczne i moralne. Łatwo wskazać wielkie koncerny, które upadały, gdy odrzuciły zasady etyki. Znane hasło „gospodarka, głupcze” moglibyśmy więc z powodzeniem zastąpić nowym: „etyka, głupcze” – mówiła w wystąpieniu wprowadzającym dr hab. Irena Lipowicz, specjalistka prawa administracyjnego i samorządu terytorialnego, w latach 2010-15 Rzecznik Praw Obywatelskich. – Konflikt między lojalnością, koleżeństwem a koniecznością eliminacji czarnych owiec to specyficznie polska słabość. Przez lata nauczyliśmy się żyć z podwójnymi normami moralnymi. Owszem, prawo jest konieczne dla uporządkowania stosunków społecznych. Etyka jednak jest tym niezbędnym spoiwem całości. Ktoś mógłby powiedzieć, że kodeksy etyczne to takie prawo miękkie, soft law. Ale w przypadku honoru zawodowego, pozycji, szacunku w środowisku sankcje miękkie mogą być bardziej dotkliwe niż sankcje prawne. To ważne, bo wprost się wiąże z poziomem zaufania społecznego dla zawodu. Niedorozwój tej karzącej strony samorządu zawodowego, roli odpowiedzialności dyscyplinarnej kończy się kryzysem samorządu. Jeśli odpowiedzialność dyscyplinarna jest tylko iluzoryczna, a skupiamy się bardziej na karaniu za krytykowanie błędów i nieuczciwości kolegów – otwieramy drogę do zamachu na samorząd zawodowy, który pozbawiony zaufania społecznego będzie łatwym łupem dla polityków. To jedno z głównych niebezpieczeństw dla właściwej pozycji etyki zawodowej – mówiła Lipowicz.
Wykłady wprowadzające wygłosili także prof. Hubert Izdebski z SWPS („Zakres i formy odpowiedzialności w zawodach regulowanych” oraz prof. dr hab. inż. Kazimierz Flaga („Praktyczny wymiar etyki i odpowiedzialności inżyniera budowlanego”). W sesji „Normy etyczne jako wyznacznik odpowiedzialności zawodowej” wzięli udział m.in. inż. Mieczysław Molencki, Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej PIIB, Andrzej Baszkowski, sekretarz Komisji Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej oraz były prezydent Poznania Ryszard Grobelny. W sesji „Postępowanie dyscyplinarne na straży etyki i zaufania do zawodu inżyniera budownictwa – egzekwowanie odpowiedzialności” wystąpili m.in. mgr inż. Gilbert Okulicz-Kozaryn, przewodniczący Krajowego Sądu Dyscyplinarnego PIIB, mgr inż. Waldemar Szleper, Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej – Koordynator PIIB oraz Robert Dziwiński, były Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Moderatorem sesji „Etyka współpracy inżynierowie/zawody regulowane a zleceniodawca w budowaniu relacji w społecznej gospodarce rynkowej” był prof. dr hab. inż. Zygmunt Meyer, przewodniczący Zachodniopomorskiej OIIB, a jednym z panelistów był Tomasz Żuchowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa. Konferencję poprowadził mgr inż. Roman Karwowski ze Śląskiej OIIB.
Ankieta największa w Europie
Podczas konferencji zaprezentowano wyniki internetowej ankiety, do której zaproszono prawie 95 tys. inżynierów budownictwa. – Sondaż Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa to największe tego typu badanie w Europie – mówił psycholog społeczny i biznesu dr Leszek Mellibruda. – Z ankiety wynika, że największym zagrożeniem dla pozytywnego wizerunku zawodu inżyniera budownictwa są opinie niezadowolonych klientów oraz stereotypy społeczne. Ponad 1/3 respondentów uznała, że społeczne opinie na temat zawodu nie oddają jego najważniejszych aspektów – a praca inżynierów jest często niedoceniana przez inwestorów.
Wizerunek zawodowy inżynierów budownictwa wymaga jednak większej troski ze strony samych inżynierów i całej branży budowlanej.
– Ankietowani narzekają na niesprawiedliwe opinie mediów i klientów, ale jednym z istotnych zagrożeń dla wizerunku zawodu okazało się niedocenianie przez samych inżynierów dbałości o własny wizerunek i odbiór społeczny – mówił dr Mellibruda. – O udział w ankiecie poproszono także inwestorów ze środowiska biznesu i przedstawicieli administracji samorządowej. Znaczny odsetek wyraża krytyczne opinie na temat inżynierów budownictwa. Blisko połowa reprezentantów obu tych środowisk twierdzi, że niektóre zachowania inżynierów pozostawiają wiele do życzenia. Tylko kilka procent ankietowanych zwraca uwagę na dużą dbałość o wysokie standardy zawodowe oraz zachowania etyczne inżynierów budownictwa – dodał Mellibruda.
Za najważniejsze dla budowania zaufania społecznego wobec zawodu inżyniera budownictwa respondenci uznawali uczciwość i dbałość o przejrzystość relacji w układach biznesowych z inwestorem i kooperantem oraz wysoką kulturę osobistą przejawiającą się między innymi w przestrzeganiu norm i zasad współżycia społecznego. Najrzadziej wybieraną składową wizerunku inżyniera budującego zaufanie społeczne był – paradoksalnie – Kodeks Zasad Etyki Zawodowej Członków PIIB. – Spośród zapisów Kodeksu Etyki Zawodowej najczęściej wymienia się pamięć o konsekwencjach działalności inżyniera liczącą się z zagrożeniem bezpieczeństwa, dobra i zdrowia ludzi – mówił dr Mellibruda. – Na drugim miejscu jest kierowanie się dobrem publicznym i zasadami uczciwości zawodowej i osobistej.
Brak dbałości o ustawiczne podnoszenie swojego poziomu wiedzy i umiejętności zawodowych, mała troska o rozwój zawodowy młodszych współpracowników i partnerów, niedostateczna dbałość o godność i honor zawodu oraz niewielkie zaangażowanie w przeciwdziałanie obniżania się jego rangi i autorytetu – to główne przewinienia etyczne w branży budowlanej. – Problem korupcji w budownictwie jest trudny do obiektywnej oceny – zwracał uwagę Mellibruda.- Jednak na podstawie własnych intuicji inżynierowie najczęściej wskazywali na fakt, że obecnie sytuacje korupcjogenne bardziej opierają się na wykorzystywaniu układów personalnych wśród decydentów niż na tradycyjnym przekupstwie, polegającym na wręczaniu łapówek.
Wśród najczęściej wymienianych przez inżynierów przyczyn zachowań nieetycznych znalazły się mała znajomość prawa i Kodeksu Zasad Etyki Zawodowej Członków PIIB oraz kultura organizacyjna niektórych firm i przedsiębiorstw, w których pomijane są na co dzień aspekty etycznego postępowania.
Jest też niezbyt miła wiadomość dla Rzeczników Odpowiedzialności Zawodowej PIIB. Okazuje się, że ponad połowa inżynierów budownictwa nie miała możliwości zapoznania się z ich pracą. 1/3 respondentów podkreślała, że Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej jest ważnym czynnikiem budowania zaufania społecznego zawodu przez spełnianie funkcji kontroli, wyjaśniania i w uzasadnionych przypadkach oskarżania osób łamiących prawo i zasady Kodeksu Etyki. Niemal co dziesiąty inżynier budownictwa wskazywał, że działalność Rzeczników budzi nieufność w środowisku. Nieco częściej zwracano uwagę na fakt, iż Rzecznicy w zbyt małym stopniu korzystają z możliwości alternatywnych metod rozwiązywania sporów przez podejmowanie działań mediacyjnych czy arbitrażowych. Korzyści ze stosowania procedury mediacyjnej w postępowaniu dyscyplinarnym były tematem jednej z sesji konferencji.
– Jest oczywiste, że istnieje potrzeba przygotowania strategii działań zorientowanych na zmianę niektórych zachowań inżynierów budownictwa i wzmocnienie standardów zawodowych w relacjach z inwestorami. Jak widzimy, samo istnienie Kodeksu Etyki nie wystarcza – podsumował dr Mellibruda.
PIOTR GAJDOWSKI
Więcej infomracji na stronie Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa
http://piib.org.pl/informacje-bieipce-aktualnosci-96/3112-2017-03-20-12-44-08